پیسی یا ویتیلیگو یکی از بیماری‌های پوستی است که باعث از بین رفتن رنگ طبیعی پوست و ایجاد لکه‌های سفید در قسمت‌های مختلف بدن می‌شود. این مشکل نه‌تنها از نظر ظاهری ممکن است برای فرد ناراحت‌کننده باشد، بلکه از نظر روحی و روانی هم می‌تواند تأثیر زیادی بگذارد.
بسیاری از افرادی که دچار پیسی می‌شوند، به دنبال درمان قطعی هستند تا رنگ پوستشان برگردد و اعتماد به نفسشان بازیابی شود. در این مقاله به‌صورت علمی اما قابل فهم، توضیح می‌دهیم که پیسی چیست، چرا به وجود می‌آید، چه روش‌های درمانی برای آن وجود دارد و آیا واقعاً درمان صددرصدی برای آن ممکن است یا نه.
پیسی چیست؟
پیسی نوعی اختلال پوستی است که در آن سلول‌های رنگدانه‌ساز پوست (به نام ملانوسیت) از بین می‌روند یا دیگر قادر به تولید رنگ نیستند. نتیجه این اتفاق، ظاهر شدن لکه‌های سفید یا روشن روی پوست است. این لکه‌ها می‌توانند در هر نقطه‌ای از بدن ظاهر شوند؛ از صورت و دست‌ها گرفته تا پاها، گردن، حتی ناحیه تناسلی. پیسی مسری نیست، خطرناک نیست و از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود، اما می‌تواند برای مبتلایان از نظر روحی و ظاهری بسیار آزاردهنده باشد. معمولاً در ابتدا لکه‌های کوچک و پراکنده ظاهر می‌شوند و به مرور زمان ممکن است گسترش پیدا کنند.
بیشتر بخوانید : لکه های قرمز روی پوست بدون خارش
علت پیسی چیست؟
دلیل دقیق بروز پیسی هنوز کاملاً مشخص نیست، اما متخصصان معتقدند چند عامل می‌تواند نقش مهمی در ایجاد آن داشته باشد:
۱. سیستم ایمنی بدن: در بیشتر موارد، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های رنگدانه‌ساز پوست حمله می‌کند و آن‌ها را از بین می‌برد.
۲. وراثت: در بعضی خانواده‌ها، چند نفر به این بیماری دچار می‌شوند، پس ژنتیک می‌تواند نقش داشته باشد.
۳. استرس و فشار روحی: استرس‌های شدید، شوک‌های احساسی یا مشکلات روحی گاهی باعث فعال شدن یا تشدید پیسی می‌شوند.
۴. آسیب پوستی یا آفتاب‌سوختگی: بعضی از افراد بعد از زخم، سوختگی یا تحریک پوستی، در همان ناحیه دچار لکه‌های سفید می‌شوند.
۵. عوامل محیطی: تماس با مواد شیمیایی خاص یا عفونت‌های ویروسی ممکن است در برخی افراد محرک پیسی باشند.
علائم و نشانه‌های پیسی
پیسی معمولاً بدون درد است و تنها نشانه قابل مشاهده آن تغییر رنگ پوست است، اما شدت و الگوی این تغییر رنگ در افراد مختلف فرق دارد. بعضی از افراد فقط چند لکه کوچک دارند، در حالی‌که در برخی دیگر لکه‌ها به مرور گسترده‌تر می‌شوند.
| علامت | توضیح |
|---|---|
| ایجاد لکه‌های سفید روی پوست | شایع‌ترین نشانه پیسی است. این لکه‌ها معمولاً روی صورت، دست‌ها، بازوها، پاها و نواحی در معرض آفتاب دیده می‌شوند. |
| مرز واضح بین پوست طبیعی و ناحیه سفید | معمولاً مرز لکه‌ها مشخص و تیره‌تر از پوست سالم اطراف است. |
| سفید شدن مو در ناحیه درگیر | ممکن است موهای روی پوست مبتلا (مانند ابرو، مژه، ریش یا موهای سر) سفید یا خاکستری شوند. |
| تغییر رنگ در نواحی حساس بدن | لکه‌ها می‌توانند در اطراف دهان، چشم، بینی، ناف، دست‌ها، پاها و اندام تناسلی هم ظاهر شوند. |
| تغییر رنگ در داخل دهان یا بینی | در بعضی بیماران رنگ پوشش داخلی دهان یا بینی نیز روشن‌تر می‌شود. |
| عدم وجود خارش یا درد | برخلاف بسیاری از بیماری‌های پوستی، پیسی معمولاً هیچ دردی یا خارش خاصی ایجاد نمی‌کند. |
| پیشرفت یا گسترش تدریجی لکه‌ها | در برخی افراد لکه‌ها ثابت می‌مانند، ولی در برخی دیگر به مرور در نقاط جدیدی از بدن ظاهر می‌شوند. |
انواع پیسی
پزشکان معمولاً پیسی را به دو نوع اصلی تقسیم می‌کنند:
| نوع پیسی | توضیح | ویژگی‌ها |
|---|---|---|
| پیسی غیرقطعه‌ای (عمومی) | شایع‌ترین نوع پیسی است و معمولاً در دو طرف بدن به شکل متقارن دیده می‌شود. | لکه‌ها ممکن است در صورت، دست‌ها، پاها یا آرنج ظاهر شوند. |
| پیسی قطعه‌ای (موضعی) | این نوع فقط در یک سمت بدن یا در یک ناحیه محدود ظاهر می‌شود. | معمولاً در سنین پایین شروع می‌شود و سریع‌تر گسترش می‌یابد، اما اغلب زود متوقف می‌شود. |
آیا پیسی درمان صددرصدی دارد؟
سؤال بسیاری از بیماران این است: آیا درمان قطعی برای پیسی وجود دارد؟ پاسخ صادقانه این است که در حال حاضر، هیچ درمانی وجود ندارد که بتواند در همه افراد به‌طور کامل رنگ پوست را بازگرداند و از برگشت بیماری جلوگیری کند.
اما خبر خوب این است که امروزه درمان‌های مؤثری وجود دارند که می‌توانند تا حد زیادی رنگ پوست را بازگردانند، از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند و ظاهر پوست را بهبود دهند. بسیاری از بیماران با ترکیب چند روش درمانی نتایج بسیار رضایت‌بخشی گرفته‌اند.
هدف درمان‌ها معمولاً این است که رنگ پوست به تدریج بازگردد، از گسترش لکه‌های جدید جلوگیری شود، ظاهر پوست یکنواخت‌تر شود و وضعیت روانی و روحی فرد بهبود پیدا کند.
روش‌های درمان پیسی
درمان پیسی به روش های زیر انجام می شود:
🟣کرم‌ها و پمادهای موضعی
اولین و رایج‌ترین روش درمان پیسی استفاده از کرم‌های موضعی است. این داروها به کاهش التهاب و تحریک تولید رنگدانه در پوست کمک می‌کنند. کرم‌های حاوی کورتون یا داروهای تنظیم‌کننده سیستم ایمنی مثل تاکرولیموس معمولاً اولین انتخاب پزشک هستند. استفاده منظم از آن‌ها می‌تواند بعد از چند هفته یا چند ماه باعث بازگشت رنگ پوست شود، مخصوصاً در نواحی مانند صورت و گردن. نکته مهم این است که مصرف بی‌رویه یا خودسرانه این داروها ممکن است باعث نازکی پوست شود، بنابراین باید زیر نظر متخصص استفاده شوند.
🟣نوردرمانی (فتوتراپی)
یکی از مؤثرترین درمان‌های پیسی، استفاده از نور فرابنفش نوع B (UVB) با طول موج خاص است. در این روش، پوست بیمار چند بار در هفته در معرض نور کنترل‌شده قرار می‌گیرد. نوردرمانی باعث تحریک سلول‌های ملانوسیت باقی‌مانده می‌شود تا دوباره رنگدانه تولید کنند. مزیت این روش آن است که برای افراد با لکه‌های گسترده مناسب است. عیب آن، نیاز به تداوم جلسات و طول درمان چندماهه تا یک‌ساله است تا نتایج قابل مشاهده شوند.
🟣داروهای جدید (مثل مهارکننده‌های JAK)
در سال‌های اخیر داروهای جدیدی وارد مرحله درمان شده‌اند که بر روی سیستم ایمنی بدن اثر می‌گذارند. یکی از مهم‌ترین آن‌ها داروی موضعی روکسولیتینیب است که در برخی کشورها برای درمان پیسی تأیید شده است. این داروها با مهار برخی مسیرهای التهابی، به بازگشت رنگ پوست کمک می‌کنند. هرچند هنوز همه بیماران به آن پاسخ یکسانی نمی‌دهند، اما امید زیادی برای آینده وجود دارد.
🟣جراحی و پیوند پوست
وقتی لکه‌ها ثابت شده باشند و پیشرفت بیماری متوقف شود، می‌توان از روش‌های جراحی کمک گرفت. در این روش، سلول‌های سالم رنگدانه‌دار از قسمتی از بدن برداشته و به ناحیه سفید پیوند زده می‌شوند. این روش معمولاً برای نواحی کوچک مثل لب‌ها یا دست‌ها استفاده می‌شود. مزیت آن این است که در برخی نواحی نتیجه دائمی ایجاد می‌کند، اما پرهزینه است و نیاز به مهارت بالای جراح دارد.
🟣لیزر و درمان‌های ترکیبی
در کنار نوردرمانی، استفاده از لیزر اگزایمر برای نواحی محدود یا مقاوم به درمان مؤثر است. گاهی پزشک ترکیبی از کرم‌های موضعی، نوردرمانی و لیزر را هم‌زمان تجویز می‌کند تا بهترین نتیجه حاصل شود. ترکیب درمان‌ها معمولاً سرعت بازگشت رنگ پوست را افزایش می‌دهد.
🟣روش‌های پوشاننده و آرایشی
در مواردی که درمان طولانی است یا فرد تمایل دارد ظاهر پوستش موقتاً طبیعی‌تر به نظر برسد، از محصولات آرایشی مخصوص مثل کرم‌های پوشاننده، اسپری‌های رنگ پوست یا کرم برنزه‌کننده استفاده می‌شود. این روش‌ها درمان نیستند اما به بهبود ظاهر و روحیه فرد کمک زیادی می‌کنند.
نکات مهم برای کنترل پیسی
همیشه از کرم ضدآفتاب قوی استفاده کنید تا از سوختگی و گسترش لکه‌ها جلوگیری شود. از استرس و اضطراب دوری کنید، چون استرس می‌تواند باعث تشدید بیماری شود. رژیم غذایی متعادل شامل میوه، سبزیجات، ویتامین B12، D و روی مصرف کنید. از خاراندن یا آسیب رساندن به پوست نواحی درگیر خودداری کنید. در صورت مشاهده لکه جدید یا تغییر در رنگ پوست، فوراً با پزشک مشورت کنید. درمان را نیمه‌کاره رها نکنید؛ درمان پیسی صبر و مداومت می‌خواهد.
جدول خلاصه روش‌های درمان پیسی
| روش درمان | میزان موفقیت | مناسب برای | مزایا | معایب |
|---|---|---|---|---|
| کرم‌های موضعی | متوسط تا خوب | لکه‌های محدود | استفاده آسان | نیاز به مصرف طولانی |
| نوردرمانی (UVB) | خوب تا بسیار خوب | پیسی متوسط تا گسترده | بازگردانی رنگ طبیعی | زمان‌بر، هزینه درمان |
| داروهای جدید (JAK) | در حال توسعه | بیماران مقاوم به درمان | نتایج امیدوارکننده | گران، نیاز به نسخه پزشک |
| جراحی و پیوند پوست | موضعی و ثابت | نواحی کوچک | نتیجه دائم | پرهزینه، نیاز به جراح متخصص |
| لیزر اگزایمر | لکه‌های محدود | نتیجه سریع | دقت بالا | برای نواحی وسیع مناسب نیست |
سؤالات متداول درباره پیسی
آیا پیسی خطرناک است؟
خیر. پیسی بیماری خطرناک یا مسری نیست و برای سلامت عمومی بدن تهدیدی ندارد. فقط از نظر ظاهری و روحی ممکن است ناراحت‌کننده باشد.
آیا پیسی درمان دائمی دارد؟
در حال حاضر درمان صددرصد دائمی وجود ندارد، اما درمان‌های جدید می‌توانند رنگ پوست را تا حد زیادی برگردانند و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.
آیا پیسی از استرس ایجاد می‌شود؟
استرس به‌تنهایی باعث پیسی نمی‌شود، اما در افرادی که زمینه ژنتیکی دارند، می‌تواند بیماری را فعال یا تشدید کند.
آیا تغذیه در درمان پیسی مؤثر است؟
تغذیه سالم به عملکرد بهتر بدن و پوست کمک می‌کند، اما به‌تنهایی درمان‌کننده پیسی نیست. مصرف ویتامین‌های D، B12 و مواد معدنی مفید می‌تواند نقش حمایتی داشته باشد.
آیا پیسی در کودکان هم اتفاق می‌افتد؟
بله، در بعضی کودکان ممکن است از سنین پایین شروع شود. در این موارد باید هرچه زودتر تحت نظر متخصص پوست قرار گیرند تا درمان به‌موقع انجام شود.
نتیجه‌گیری
پیسی یک بیماری پوستی شایع اما غیرخطرناک است که بر اثر از بین رفتن سلول‌های رنگدانه‌ساز پوست ایجاد می‌شود. اگرچه درمان صددرصدی برای آن وجود ندارد، ولی امروزه با پیشرفت‌های علمی می‌توان تا حد زیادی رنگ طبیعی پوست را بازگرداند و از گسترش بیماری جلوگیری کرد. مهم‌ترین نکته در درمان پیسی، صبر، مداومت و مراجعه به پزشک متخصص پوست است. پیگیری منظم و رعایت توصیه‌های درمانی می‌تواند نتیجه‌ای بسیار رضایت‌بخش به همراه داشته باشد.